piyasa denge fiyatı

Clearing; takas mı demek, uzlaştırma mı? Clearing, misal takas demekse takas ne demek? Settlement ne demek? Ya uzlaştırma? Bu konularda ulema arasında ihtilaf vardır. Bir kısım ulema, 'clearing, takas demektir' derken başka bir kısım ulema 'clearing, uzlaştırma demektir' demektedir.

Clear kelimesinin anlamları için iyi bir sözlüğe bakabilirsiniz; burda hepsini yazacak olsak bu yazı kırk sayfa olur. Market clearing price ifadesindeki clear, fiil olmalı ki sonuna -ing eklenebilsin, değil mi? Clear fiilinin temizlemek, dengelemek gibi anlamları var. Yani ne yazık ki clearing takas mı, uzlaştırma mı diye düşünmeye, tartışmaya hiç de gerek yoktu. Aslında bunu düşünen bi şey kaybetmiş sayılmaz; entelektüel bir çabadır, saygı duyarız.

Market clearing price ifadesindeki clear dengelemek demek; neyi, piyasayı. Şekildeki P* fiyatının üzerindeki tüm fiyatlarda arz tarafı, yani terazinin arz kefesi ağır basar ve aşağı gider. P*den büyük tüm fiyatlarda o fiyata satmak isteyen hacıların toplamı o fiyattan almak isteyen hacıların toplamından büyüktür. P* fiyatının altındaki tüm fiyatlarda talep tarafı, yani terazinin talep kefesi ağır basar ve aşağı gider. P*den küçük tüm fiyatlarda o fiyattan almak isteyen hacıların toplamı o fiyata satmak isteyen hacıların toplamından büyüktür. Dolayısıyla, yalnızca ve yalnızca P* fiyatında terazinin iki kefesi 'denge'ye gelir ki bu nedenle bu fiyata piyasayı dengeleyen fiyat manasında market clearing price (market-clearing şeklinde tire ile yazılması da doğru kabul ediliyor.) denir. Zaten market clearing price'ın bir diğer adı da equilibrium price.

Market clearing price'ın bence en güzel çevirisi piyasa denge fiyatı ama piyasa fiyatı veya denge fiyatı da güzel çeviriler. Doğal olarak, Q* için, yani market clearing quantity, equilibrium quantity için de en güzel çeviri piyasa denge miktarı değil midir? Gördüğünüz gibi, bu yazımızda 'piyasa takas fiyatı'nın yanlış bir tercüme olduğunu ilim yoluyla açıklamaya gayret ettik. Takas miktarı, eşleşme miktarı, uzlaştırma miktarı gibi ifadeler de yerini 'piyasa denge miktarı'na bıraksa ne iyi olur. Bazıları da diyor ki öyle olsa nolur, böyle olsa nolur? Hangi Erol, adının Eros şeklinde yazılmasına kızar ki; ne var, altı üstü bir harf değil mi?!

Ah, kimselerin vakti yok
Durup ince şeyleri anlamaya
...

                Gülten AKIN