cari fazla ile büyümek

Türkiye'nin gayrisafi yurt iç hasıla (GSYİH) büyümesi ile cari dengesi arasındaki korelasyon katsayısı yaklaşık −0.7. Bu, iki değişken arasında güçlü bir negatif lineer ilişkinin varlığına işaret ediyor. Ekonomi ısınıp GSYİH büyümesi arttıkça cari açık artıyor. Ekonominin soğumaya başladığı zamanlar da cari açık azalıyor. Başka bir ifadeyle, Türkiye'nin ekonomisinin büyümesi için cari açık vermesi gerekiyor. Yani, Türkiye ithalat ile büyüyor, önce ithal edip sonra ihraç ederek büyüyebiliyor.

Cari açıktan çok çeken ülkemiz şimdi de cari fazla ile büyümeye çalışıyor. Yani düşük faiz-yüksek kur ile cari fazla vererek büyüyebilir miyiz diye ekonomik bir deney yapıyor. Deneyin sonucunu hep birlikte göreceğiz.

GSYİH artışı ile cari denge arasındaki yüksek korelasyon, bu ikisi arasındaki yüksek lineer ilişkiye işaret ediyor ama hangisinin neden, hangisinin sonuç olduğunu söylemiyor ama biz biliyoruz ki büyüme neden, cari açık sonuç. Yani büyüme arttı diye cari açık artıyor, cari açık arttı diye büyüme artmıyor. Buradan şu sonuca varabiliriz: Büyüme artınca cari açık artıyorsa büyüme düşünce cari açık azalır, hatta cari fazla bile ortaya çıkabilir.

Peki, bir an için tersini doğru kabul edelim, yani cari açık neden, büyüme sonuç olsun. O zaman da cari açık verdiğimiz için büyüdüğümüz ortaya çıkıyor ama hiç bir denklemde cari fazla verelim de büyüyelim sonucuna ulaşamadık. Niye öyle oldu o?

---